دندان‌های عقل سومین و آخرین مجموعه از دندان‌های مولار(که در زبان عامیانه به آن‌ها آسیاب گفته می‌شود) هستند. این دندان‌ها در نوجوانی و جوانی، بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی رشد می‌کنند. به خاطر نحوه رشد فک، دندان‌های عقل معمولا دقیقا پشت دندان آسیای دوم قرار نمی‌گیرند. دندان‌های عقلی که فضای کافی برای بیرون آمدن نداشته باشند، ممکن است دچار کج شدگی، انحراف و یا عدم خروج از بافت لثه شوند. تمام این اتفاقات می‌توانند در نهایت باعث فشردگی دندان‌های دیگر و خارج کردن آن‌ها از ردیف دندان‌ها گردند.
به همین دلیل، دندانپزشکان اغلب توصیه می‌کنند که به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، قبل از این که این دندان‌ها آسیبی ایجاد کنند، آن‌ها را از دهان خارج کنید. با این حال، اگر دندان عقل در جای درست رشد کند، مانند بقیه دندان‌ها مفید و مؤثر بوده و برخلاف تصور اکثر افراد، در این موارد نیازی به کشیدن دندان عقل نیست. اما این موقعیت کمتر پیش می‌آید و رشد دندان عقل معمولا توام با مشکلات زیادی است.
در مجموع بهترین راه برای شما این است که در مورد مزایا و معایب کشیدن دندان عقل خود با دندانپزشک صحبت کنید تا تصمیم درست در این مورد گرفته شود.
علل تورم دندان عقل:
فشار
گاهی اوقات ممکن است دندان عقل تحت فشار قرار بگیرد. در این حالت به علت فشار لثه‌ها و یا سایر دندان‌ها، دندان عقل نمی‌تواند از مکان خود در لثه بیرون بیاید. در این حالت در اطراف دندان کیست و یا غددی از جنس مایع تشکیل می‌شود. هر چه ریشه‌های دندان عقل بزرگ‌تر و عمیق‌تر باشند، احتمال ایجاد تورم در دهان بیشتر می‌شود.
پاسخ طبیعی بدن به آسیب
در بسیاری از موارد، دندان عقل تحت فشار نبوده، به آرامی شروع به ظاهر شدن می‌کند و لثه‌های اطراف خود را کنار می‌زند. در هنگام ظاهر شدن دندان عقل ممکن است قرمزی، تورم، درد و یا لمس دردناک در اطراف دندان عقل پدیدار شود.
دلیل این امر این است که هنگام ایجاد آسیب در یک منطقه، بدن میخواهد خونی را که سرشار از اکسیژن گلبول‌های قرمز و مواد مغذی است را با سرعت و شدت بیشتری به منطقه آسیب دیده برساند. در نتیجه رگ‌های خونی کوچک اطراف بافت آسیب دیده متورم و پرخون شده و موجب ایجاد تورم و درد در آن منطقه می‌شوند.
آسیب لثه‌ها
هنگام بیرون زدن دندان عقل ممکن است لثه‌ها به علت گیر کردن تکه‌های مواد غذایی در حد فاصل لثه و دندان تازه بیرون آمده آسیب ببینند. که این حالت نیز باعث افزایش تورم اطراف دندان عقل می‌شود.
مواردی که در آن‌ها نیاز به کشیدن دندان عقل پیدا می‌کنید:
عفونت و التهاب لثه
به علت فضای کم و ایجاد فشار، دندان‌های عقل اغلب منجر به ایجاد التهاب لثه می‌شوند که این مسئله به نوبه خود می‌تواند باعث درد لثه و بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی شود. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که وقتی التهاب شروع شود، فروکش کردن آن بسیار دشوار است و باعث آزار بیمار خواهد شد. به علاوه، وقتی دندانی تحت فشار باشد، فاصله‌ی بین دندان و لثه محیطی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند و ریسک عفونت را به شدت افزایش می‌دهد.
روی هم قرارگرفتن و نامنظمی دندان‌های مجاور
وقتی دندان‌های عقل شروع به بیرون زدن از لثه می‌کنند، سعی دارند وارد فضایی شوند که بیش از حد شلوغ است. این دندان‌ها فضای بسیار کمی برای رشد در اختیار دارند؛ بنابراین دندان‌های همسایه اغلب به همدیگر فشرده می‌شوند و درنهایت بهم‌ریختگی دندان‌ها ایجاد می‌شود. حتی اگر پیش از این از درمان ارتودنسی استفاده کرده باشید، بیرون آمدن دندان عقل می‌تواند به طور کلی نظم زیبای دندان‌های شما را به هم بریزد.
آسیب به دندان‌های نزدیک
وقتی فضا کم باشد، دندان‌های عقل فشار خیلی زیادی به دندان‌های مجاور خود وارد می‌کنند. در حقیقت این دندان‌ها منجر به ایجاد حفره‌های دندانی، ساییدگی، زوال استخوان فک و درنتیجه آسیب به دندان‌های آسیاب دوم مجاور خود می‌شوند.
کیست یا تومور
دندان عقلی که تحت فشار است، ممکن است منجر به ایجاد تومورهای کوچک یا کیست‌هایی در استخوان فک شود. این کیست‌ها می‌توانند باعث درد مفاصل فک شده و به این ترتیب ممکن است برای حل مشکل خود به یک متخصص بیماری‌های فک نیاز داشته باشید.
نظافت سخت
حتی اگر هیچ درد و نشانه‌ای از وجود مشکل در دندان‌های عقل خود ندارید، باز هم بهداشت و سلامت دندان‌های شما در معرض خطر است. فضای دسترسی به این دندان‌ها بسیار کوچک است و به همین دلیل امکان استفاده از نخ دندان و مسواک برای این دندان‌ها به حداقل می‌رسد. همین موضوع باعث می‌شود که دندان‌های عقل محل بسیار خوبی برای تجمع ذرات غذا و باکتری‌ها باشند. در نتیجه معمولا پوسیدگی در این دندان‌ها به سرعت پیش می‌آید.
مراقبت‌های لازم بعد از کشیدن دندان عقل:
- گاز استریل روی زخم را تا یک ساعت در محل جراحی نگه دارید.
- بلافاصله بعد از جراحی دندان عقل، تا چند ساعت از کیسه یا کمپرس یخ در آن قسمت استفاده نمایید تا ورم آن کاهش پیدا کند.
- در صورتی که درد داشتید، از مسکن استفاده کنید. این درد اصولا بعد از ۲الی۳ روز به طور کامل رفع می‌شود. در غیر این صورت حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- آب دهان خود را تف نکرده و به شکل نرمال قورت دهید.
- تا چند ساعت بعد از جراحی سعی کنید از صحبت کردن اجتناب کنید.
- در دوازده ساعت اول بعد از جراحی غذاهای سرد و مایع میل کنید و تا یک هفته از جویدن غذا در ناحیه جراحی شده خودداری نمایید.
